Eklem sağlığı tedavisinde PRP (Platelet-Rich Plasma) ve Hyaluronik Asit (HA) enjeksiyonları, günümüzde en sık kullanılan minimal invaziv yöntemler arasındadır. İki tedavi de osteoartrit ve eklem dejenerasyonu gibi sorunlarda semptomları hafifletmeyi hedefler, ancak farklı mekanizmalar ve avantajlarla öne çıkar. Peki hangisi daha etkili?
Hyaluronik Asit (HA): Eklem sıvısının doğal yapısını destekler, sürtünmeyi azaltır, kayganlığı artırır ve kıkırdağı korur. Molekül ağırlığı ve çapraz bağ yapısı enjeksiyonun etkinliğini belirler.
Pratik avantaj: HA enjeksiyonları hazır şırıngalar halinde gelir, hızlı uygulanır ve gerekli doza göre ayarlanabilir. Doktorlara standart, öngörülebilir bir tedavi seçeneği sunar.
PRP: Hastanın kendi kanından elde edilen trombositlerden salınan büyüme faktörleri sayesinde biyolojik iyileşmeyi uyarır.
Dezavantaj: PRP’nin başarısı hastanın yaşına, hücresel kalitesine ve genel sağlık durumuna bağlıdır. İleri yaşta ya da kalıtsal sorunları olan bireylerde etkinliği sınırlı olabilir. Ayrıca hazırlanma süreci zaman alır ve uygulamalar arasında farklılıklar olabilir.
PRP genelde uzun vadede daha etkilidir. Randomize kontrollü çalışmalar ve meta-analizler, özellikle diz osteoartritinde PRP’nin 6–12 ayda ağrı ve fonksiyonel iyileşmede HA’ya kıyasla daha iyi sonuçlar verdiğini göstermektedir.
HA’nın avantajı erken dönemde ortaya çıkar. İlk haftalarda hızlı rahatlama sağlar. Kaliteli, yüksek molekül ağırlıklı enjeksiyonların, özellikle kısa vadede PRP’ye göre daha avantajlı olduğunu düşünen pek çok doktor vardır.
Kombinasyon uygulamaları: PRP ve HA’nın birlikte kullanıldığı bazı çalışmalarda fayda rapor edilmiştir, ancak sonuçlar tutarlı değildir.
PRP: Hastanın trombosit kalitesi, yaşı, metabolik hastalıkları ve yaşam tarzı sonuçları doğrudan etkiler. Bu yüzden bireyler arası farklılık fazladır.
HA: Standardize edilmiş, hazır formülasyonu sayesinde her hastada öngörülebilir sonuçlar sunar. Doktorlar arasında yaygın görüş, kaliteli bir HA enjeksiyonunun birçok durumda PRP’den daha avantajlı olabileceğidir.
HA: Güvenli kabul edilir, nadiren enjeksiyon sonrası kısa süreli eklem şişliği veya sinovit görülebilir.
PRP: Alerji riski çok düşük olsa da, hazırlama tekniğine bağlı olarak enjeksiyon bölgesinde geçici ağrı ve şişlik sıkça rapor edilir.
HA: Tek doz yüksek molekül ağırlıklı/çapraz bağlı formlar uzun süre etkilidir; çoklu düşük doz protokolleri de kullanılabilir.
PRP: Genellikle 1–3 enjeksiyon yapılır. Çoklu dozlar ek fayda sağlayabilir, ancak hazırlama farklılıkları nedeniyle sonuçlarda standart yoktur.
AAOS (2021): HA enjeksiyonlarını rutin kullanım için önermemekte, PRP konusunda ise güçlü bir tavsiye sunmamaktadır.
ACR/AF (2019): HA için dizde koşullu, kalçada ise güçlü karşı öneri vardır. PRP için de standardizasyon eksikliği nedeniyle karşı öneri getirilmiştir.
OARSI: HA’ya sınırlı destek verir, PRP için daha fazla yüksek kaliteli çalışmaya ihtiyaç olduğunu belirtir.
PRP: Genç, aktif, erken–orta evre osteoartrit hastalarında uzun vadeli sonuçlarda daha avantajlıdır.
HA: Hızlı rahatlama, pratik uygulama ve standart tedavi isteyen hastalar için uygundur.
Kombinasyon: Seçilmiş vakalarda PRP + HA uygulaması değerlendirilebilir.
PRP ve Hyaluronik Asit enjeksiyonlarının her birinin farklı güçlü yönleri vardır.
PRP, biyolojik yenilenme potansiyeli ile uzun vadede öne çıkarken,
HA, pratikliği, standart doz avantajı ve hızlı etkisiyle klinisyenler arasında güvenilir bir seçenek olarak öne çıkar.
Tedavi seçimi, hastanın yaşı, sağlık durumu, beklentileri ve pazar erişilebilirliği göz önünde bulundurularak bireyselleştirilmelidir.